Kitaba başlarken bile yarı doğru yarı yanlış bilgilerle karşılaşacağımı biliyordum ama ne yapayım işte belki bildiğim ve ilgimi çeken şeyler hakkında hiç duymadığım bazı ayrıntılar öğrenirim diye okudum...
Adından da anlaşılacağı gibi bu kitap da; “ilk kim yaptı” bilgisinin peşinde koşturan (ve yine hiçbir şekilde doğrulanması mümkün olmayan bilgiler içeren) binlerce benzeri gibi bir derleme.
İcatların ve bazı eşyaların ilk kullanımıyla ilgili olarak çıkış noktaları diye referans alınan “Uygarlığın beşiği” Anadolu, Mezopotamya ve Uzakdoğu, bu tür kitaplarda olduğu gibi mümkün olabildiğince atlanarak geçiştirilmiş. (işte, kağıt, pusula ve matbaa Çin’de bulunmuş vs.)
Neyse işte, yarı ansiklopedi yarı magazin, yarı takvim arkasındaki ilginç bilgiler yarı gazete köşesinden “bunları biliyor muydunuz?” cümleleri gibi binlerce ayrıntı ve bilgi bir arada.
[Her ne kadar kitabı dört-dörtlük bulup herkese önerecek kadar sevip bayılmadıysam da bu biraz da benim böyle şeylerin benzerlerini çok fazla okuyup çıtanın yüksekliğini bilmemle ilgili bir şey, fazla da kitabın hakkını yemeyeyim. Yazar biraz fazla İngiliz ve İngiltere'nin konumunu biraz fazla araya sokuşturup durmuş, bunun farkına vararak okununca pek bir sorun olacağını sanmıyorum. Sonuçta uzun çalışmalar sonunda önemli bir kitap oluşturmak için epey bir emek harcanmış olduğunu inkâr edemem.]
Avrupa ve Amerika’daki icatlar için (binlerce yıllık bir süreç gözönünde bulundurulduğunda “yakın tarih” sayılabilecek yüzyıllık bir dönem düşünüldüğünde) bazı şeylerin doğru noktaları işaret etmesi, bazı olayları, markaları ve kişileri o icadlarda ya da açıklamalarda ayrıntılarla vermesi kitabı okunur kılıyor.
Parça parça, ara sıra sıkılmadan bir şeyler okusam da bir yandan ilginç bir şeyler olsa ama bir yandan da okudukça bir şeyler öğrensem diye düşünüyorsanız bu yaz bu kitabı okuyabilirsiniz. İstediğiniz zaman ara verip istediğiniz zaman devam edebileceğiniz bir kitap.
Şimdi gelelim binlerce minik bilgi ve ayrıntıdan benim ilgimi çekenlere;
1- İlk el bombası 15. yy’da Fransa’da kullanılmış ve küçük bir top şeklinde elmaya benzediği için ismini Fransızca Pomgrenade kelimesindeki Pom’dan almış. [askerler o zaman el bombası taliminde elma atıyorlarmış :) ]
2- Filmlerde görürüz sarı taksilerin üzerinde Cab. yazar. İngilizce Taxi anlamına gelen “Cab” aslında üzeri tenteli araba anlamına gelen “Cabriole” kelimesinin kısaltmasıymış. [kitap bir etimoloji sözlüğü değil tabii ki ama arada anlatılan konunun tarihçesi verilirken böyle detayları da yazmışlar.]
3- Fransa, II. Dünya Savaşı sırasında Alman işgali altındayken Renault, Almanlarla işbirliği yaptığı için hapise atılmış ve orada ölmüş (ki öldürüldüğü de söyleniyormuş.)
4- Şu herkesin bildiği Mini Cooper arabalarının “motorları yan olarak yerleştirilen önden çekişli ilk araba” olduğunu bilmiyordum ve ilgimi çekip aklımda kalacak bir bilgi de değil ama bunu yapan Sir Alec Issigonis’in aslen İzmirli bir Rum olması gerçekten ilginçmiş, çünkü o zamanlar demek ki buralarda böyle şeyleri düşünebilen birilerinin var olabilmesini sağlayabilecek bir ortam da varmış.
5- Sosis: Bakın, işte bu konu gerçekten ilginç bir şeye işaret ediyor; Sosis’in adı, Latince “Salcicus” yani “Tuzlanmış” kelimesinden geliyormuş. Zamanla evrilip sosis (İngilizce: Sausage) haline dönüşmüş.
6- Bu da biraz yüzünüzü buruşturacak ama emin olun artık bu yöntem kullanılmıyordur :) Kitapta yazılana göre ilk peynirin M.Ö. 4000 civarında yapıldığı düşünülüyormuş ve peyniri o zamanlar ilk olarak Sümerli çobanlar “kurutulmuş hayvan işkembeleri içinde günlük sütleri mayalayarak” yapıyorlarmış.
7- Amerika Başkanı George Washington’un İngiliz Ordusu’nda subay olduğunu bilmem biliyor muydunuz? Peki bunu biliyorsanız bile aynı zamanda Washington’un Hollywood’da kabadayı rollerinde tanınmış bir karakter ve oyuncu olduğunu, sinema macerasına da kadın kılığına girdiği rollerle başladığını biliyor muydunuz?
İşte bu ve benzeri binlerce küçük ayrıntı, yarı doğru yarı söylenti ama hepsi bir yerlerde bir gazetede, bir kitapta ya da bir ansiklopedide yayınlanmış bilgilerle dolu bir kitap.
Dediğim gibi, ilginizi çekebilir ve içinden bir iki konuyu merak ettirip araştırmaya iterek başka konular hakkında bilgi edinmenize aracı olabilir. Sizlere ve çocuklarınıza bu tür şeyleri okumanızı tavsiye ediyorum. En azından sıkılmadan eğlenceli ve ilginç bir şeyler bulabiliyorsunuz.
Pegasus Yayınları’ndan çıkan kitap 472 sayfa, fiyatı satıldığı yere göre değişiklik gösteriyor olsa da genelde 20 lira civarı.
