oyun, hile, bilmece bulmaca ya da "Bunda mutlaka bir numara var ne yapsam acaba?" diye aklınıza hiçbir şey getirmeden, ellerinizi aynen ilkokul yıllarınızda olduğu gibi önünüze getirip parmaklarınızla birine öğretiyormuş gibi 1'den 10'a kadar saymaya başlayın...
Tamam mı?
O zaman şimdi bu yazıyı okumaya başlayabilirsiniz, niye size öyle parmaklarınızı saydırdığımı, birazdan anlayacaksınız :)
Sizce, dünyanın başka yerlerinde insanlar arasında evrensel olmasını düşündüğümüz bazı şeyler ne derece farklıdır?"
Evet, böyle bazı el-kol ya da vücut diliyle aktarılmak istenen şeyin farklı bir şekilde iletildiği durumlar olduğunu biliyoruz. Ama ya parmakları sayarak hesap yapmak?
Okula giden ve hesap yapmaya başlayan tüm çocuklar toplama çıkarma yapmak için ellerini ileri uzatıp parmaklarını sayarak işlem yaparlar. Bazı durumlarda bir şeyi açıklamak için büyükler de aynı şekilde parmak hesabı yapar.
www.sciencedirect.com sitesinde yer alan bir yazıda Freiburg Bielefeld Üniversitesi Psikoloji bölümü araştırmacılarının (Andrea Bender ve Sieghard Beller) bir çalışmasına yer vermişler.
(Ben bu yazıyı ve bu konuya bağlı diğer konuları İngiliz Guardian gazetesinin bilim bölümünde okudum. Biraz İngilizce bilen herkes bu konuya da şöyle bir üstten bakabilir, aslında burada ele alınan konu, beyindeki gri maddenin, hesap yaparken rakamları saymaya başladığımızda gözlemlenen çalışma şekilleri üzerine ama aradaki ayrıntılar benim daha çok ilgimi çekti. Şimdi gelelim o ilginç olan yere...)
Yapılan bu araştırmaya göre ellerinizi kullanarak parmak hesabı yaptığınızda dünyadaki herkesin bu işlemi aynı şekilde yaptığını düşünüyorsanız siz de benim gibi yanılıyorsunuz:)
Bakalım kim nasıl parmak hesabı yapıyormuş?
Örnek olarak kendimi ele alayım;
Bir şeyi hesaplamak ya da saymak için parmaklarımı kullanacağım zaman iki elimi dua eder gibi açıp saydığım parmakları da soldan başlayarak kapatmaya başlarım.
Fakat yapılan araştırmanın sonuçlarına göre Avrupalılar bu işleme elleri kapalı olarak başlıyorlarmış, sayarken de sol elin başparmağıyla saymaya başlıyorlarmış.
Ortadoğulularda da durum aynı şekilde ama tek fark kapalı ellerdeki parmakları sağ elin küçük parmağından açmaya başlayarak saymaları.
Çinlilerin büyük bir çoğunluğu ve Amerikalılar da yine aynı şekilde eller kapalı bir şekilde saymaya başlıyorlarmış [tabii bu arada benim hangi gezegenden geldiğimi ben de merak etmeye başladım:)] fakat saymak için ilk olarak işaret parmağından başlıyorlarmış. (Çin'deki bazı yerel kültürlerde kendilerine özgü işaretlerle farklı sayılar için özel işaretler geliştirip böyle hesap yaptıkları da oluyormuş - yukarıdaki resim Çinlilerin 1'den 10'a kadar sayarken parmaklarını nasıl kullandığını gösteriyor.)
Japonlar elleri açık olarak ve küçük parmağı kapatarak saymaya başlıyorlarmış.
Hintliler parmak boğumlarını da sayarak 10 parmağı 20'ye kadar saydıkları gibi bazı kültürlerde hesap yapmak için parmaklar asla kullanılmazmış.
Bütün bu farklı parmak hesabı şekilleri, farklı kültürlerin farklı biçimde gelişmesiyle açıklanıyor ve parmakların hassasiyetine göre beyindeki bazı bölgelerin matematiksel olguları anlamada etkili olabileceği bile düşünülüyormuş...
Bu konuyu araştırırken blogoscoped sitesinde bazı süper zekâlıların sadece parmaklarını kullanarak belli bir sayıyı bilgisayar sisteminde kullanılan 0 (sıfır) ve 1 (bir) gibi Binary şekline göre kodlayıp 10 haneli bir rakamı elleriyle gösterebileceğini de öğrendim. (Buna göre iki elinizi kullanarak 9213856497 sayısını ve daha fazlasını bile gösterebiliyorsunuz!)
Dünya ne garip bir yer değil mi?
